Oryantasyon kişinin zaman ve mekanı farkında olması ve davranışlarını buna göre düzenlemesine denir. Kısa bir tanımla ise uyum sağlama diyebiliriz. Çocukların genellikle okula başladıkları ilk zaman oryantasyon süreci nasıl geçerse bu yaşayacakları diğer oryantasyon süreçlerinide etkilemektedir. O yüzden okul öncesi dönemde bu süreci ne kadar sağlıklı atlatırsak diğer yıllardaki uyum sağlama sürecimiz o kadar kolay olur.
Uzun bir aradan sonra 11 Eylül’de ilk ders zili çalacak, bazı çocuklarımız uzun bir tatilden, dinleme sürecinden sonra okula dönecek bazı çocuklarımız ise ilk kez okula başlayacak. Bu sebeple okula gelmek istememe, okul reddi gibi durumları çok sık yaşayabilirsiniz. Ya da çocuklarımızın tatili güzel geçmektedir çocuğunuz eve alışacaktır, tablet telefon gibi ekranlı cihazlara fazla maruz kalıyor ki bu durum çocukların okula gelmek istememelerinin çok büyük bir sebebidir. Bu gibi durumlarda okula uyum problemi yaşamak karşılaşabileceğimiz bir sonuçtur.
Peki, okula başlayan çocuğumuz ne düşünüyor?
Çocuğumuz, ilk defa anne babasından ayrılmak zorunda kaldı ya da o tatilin tam eğlenceli yerinde tatili bırakıp okula yeniden dönmesi gerekecek, geç uyanıyor okul zamanı erken kalkması gerekecek. Başta bu süreç zor gelebileceği için okula gelmek istememe, okul reddi durumu normal karşılanmalıdır. Bunun aksine oryantasyon süreci daha kolay geçen çocuklarımızda tabi ki olacaktır ama her çocuk kendine özeldir bu sebeple en başta çocukları kıyaslamamamız çok önemlidir. (Ayşe çabuk alıştı, Efe daha alışamadı gibi karşılaştırmalar çok doğru olmayacaktır).
Çocukların okula uyum sürecini zorlaştıran önemli bir faktör ebeveynlerin kaygı düzeyleridir. Eğer ebeveynlerin kaygı düzeyleri yüksekse çocuklar zaten bunu hissedecektir ve bu sefer çocukta aynı kaygıyı yaşayacak ve hem okula uyum sürecinde zorlanacak hem de kendilerini güvensiz hissedeceklerdir. Örneğin; anne çocuğu okula bıraktı ama kaygılı, çünkü çocuğunun okulda başına kötü bir şey gelmesinden korkuyor. Çocukta aynı kaygıyı bu sefer okulda yaşayacaktır. Kendisi okuldayken annesinin başına bir şey geleceğini düşünüp okulda kendini güvende hissedemeyebilir, ağlayabilir, eve gitmek, annesine gitmek isteyebilir. Bu sebeple en önce ailenin çocuğunu okula göndermeye hazır olması, kaygılanmaması ve en önemlisi okula güvenmesi gerekmektedir ki çocuk okula güvenip alışabilsin.
Anne baba eğer çocukla yeterince ilgilenemiyor oyun oynayamıyorsa çocuk, okulun anne babasıyla geçirdiği kısıtlı zamana engelleyici bir unsur olduğunu düşünebilmekte ve çocuklar bu sebeple yine okula gitmek ya da okula başlamak istemeyebilmektedir. Bu sebeple ailelerin, çocuklarına okuldan geldikten sonra zaman ayırmaları çocukların okula gitmelerini kolaylaştırabilir. Çünkü çocuk şunu farkına varır. Okul zamanı okuldayım evet ama okul eve geldiğimde ailemle zaman geçirmeme engel değil.
Çocuğun anne babası arasında çatışma ortamı varsa ve çocuk buna şahit oluyorsa yine okula gitmek istemeyecektir. Çünkü çocuk acaba evde ne yaşanıyor diye kaygılanır ve evi bırakıp yine okula gitmek istemez. Sevgili anne babalar; iki kişi arasında anlaşmazlık ve tartışma elbet olabilir ama çocuğun yanında olmamasına, bu tartışmaların boyutuna dikkat etmeniz ve çocuğa yansıtmamanız gerekmektedir.
Aile içinde önemli değişimler yaşanmışsa (kardeş doğumu, taşınma, boşanma ya da anne çalışmıyorken çok yoğun bir tempoyla çalışma vb.) çocuk okula gitmek istemeyebilir çünkü mevcut rutininden uzaklaşmıştır ve rutinlerin değişmesi çoğunlukla çocukta kaygı yaratacaktır. Çocuk bu sebeple okula gitmeyi reddedecektir. Bunun için ebeveynler nasıl işe gidiyorsa çocuğun işinin de okula gitmek olduğu çocuğa anlatılmalıdır. Çocuğu motive etmek için okuldan geldikten sonra okul üzerine sohbet edilebilir.
Okula başlamakla birlikte çocuğa başka sorumluluklarda verilirse bu çocuğa ağır gelebilir. Örneğin, çocuk anne babasıyla uyuyordur ve kendi odasında tek başına yatmaya başlamıştır, ya da bez bırakma sürecine geçilmiştir. Çocuk, üst üste sorumluluklar geldiğinde en azından okulu devreden çıkarayım diye düşünüp okula gitmek istemeyebilir.
Anne babanın aynı fikirde olmayışını çocuk bir fırsat gibi değerlendirebilir. Örneğin, anne ya da baba okula göndermek istemiyordur. Çocuğunuz bundan yararlanıp ben okula gitmek istemiyorum deyip bu durumu okula gitmemek için bir fırsata çevirip okulu reddedebilir. Bu sebeple ebeveynlerin aynı kararda olması önemlidir.
Tüm bunların yanı sıra her zaman ayrılmak istemeyen çocuk olmaz. Ayrılmak istemeyen anne-baba olur. Okula gönderme süreci, o tedirginlik ve kaygı ile birlikte bir drama haline gelir çocuk okula gitmek istese bile ebeveynlerin kaygısını hisseder ve okulda kendini güvende hissedemez, kaygılı olur, eve gitmek ister. Oyun oynarken bir anda eve gitmek isteyen çocuklarımızın bu davranışındaki sebep aslında budur. Bu sebeple okula uyum sürecinin sağlıklı atlatılması açısından en başta ailelerin bu ayrışmayı kabullenmesi gerekmektedir.
Yeni dönemde, Dolmabahçe Okullarında sağlıkla buluşmak üzere…
